Veri İletimi
Ağ kurulumuna neden ihtiyaç duyulduğunu hiç düşündünüz mü? Kaynakların ve bilginin paylaşılması, yazılımda standartlaşma gibi ihtiyaçlardan dolayı kurulmuştur. Peki bu kaynaklar, bilgiler ağ ortamında nasıl paylaşılıyor, iletimi nasıl ve ne yöntemlerle gerçekleşiyor?
Teknolojinin günden güne gelişmesiyle veri iletim yöntemleri de gelişmektedir. Kaynak, bilgi paylaşım ihtiyacındaki artıştan dolayı elektronik haberleşme yeterli olmamaya başlamıştır. Elektronik haberleşme elektronların yer değiştirmesiyle meydana geldiğinden, kullanılan iletkenin türü, yapısı, boyutları vb. etkenler veri iletişimi hızını etkilemektedir.
Yukarıda bahsi geçen veri iletimi kullanıcıya ve kullanım ihtiyacına göre temel olarak seri ve paralel olarak ikiye ayrılır.
1)Paralel İletişim
Bilgisayarda bilgiler dijital olarak 1’ler ve 0’Lar şeklinde kodlanır. Tüm bilgiler sadece birler ve sıfırlardan oluşur. Bu rakamlardan her birine bit denir ve sekiz bit bir byte’ı oluşturur. Eğer bu bilginin tüm bitleri aynı anda sekiz ayrı yoldan gönderiliyorsa buna “paralel veri iletimi” denir. Paralel veri iletiminde alıcı taraf, karakterin uzunluğunu, başlangıç ve bitiş bitlerini ve iletim hızını bilmek zorunda değildir. Çünkü her bir biti aynı anda gönderdiği için buna ihtiyaç duymaz. Haliyle doğru veri iletimi oranı da daha yüksektir.
2)Seri İletişim
Paralel iletimde her bir bit ayrı ayrı sekiz yoldan aynı anda gönderilirdi. Seri iletimde ise tek bir yol üzerinden bitler sıra ile karşı tarafa aktarılır. Bilgisayar ağları seri veri iletimi kullanırlar. Seri veri iletimi senkron, asenkron ve isosenkron olarak üçe ayrılır.
► Asenkron İletişim;
Asenkron veri iletimi karakterlere özel bir veri iletim şeklidir. Yani bazı veri bağlantı denetim karakterleri, iletimin neresinde olursa olsun aynı işlemi yaparlar. Gönderilen veri hatta bir karakter olacak şekilde basılır ve karakterin başında ve sonunda hata bulmak için ek bir bit bulunur. Verinin bittiğini anlamak içinde durdurma biti eklenir. Başlama biti 0, bitirme biti 1 olarak belirlenir.
Her gönderilen karakterin başında ve sonunda ilave bitler kullanıldığından bu iletim çeşidi pek verimli sayılmamaktadır.
► Senkron İletişim;
Senkron veri iletimi ise hem karakterlere hem de bitlere özel olabilirler. Karaktere yönelik veri iletim protokolüne BSC’yi, bite yönelik protokole de SDLC’yi örnek verebiliriz. Asenkron veri iletiminde olduğu gibi, bu veri iletim çeşidinde başlama ve bitirme bitleri gönderilmez. Bu veri iletiminde saat sinyalinden yararlanılır. Veri ile birlikte bu sinyal de gönderilir. Senkronizasyon için gönderen bilgisayar alıcı bilgisayara bir karakter gönderir. Alıcı bu karakteri aldığında ve onayladığında iletim başlar. Bu senkronizasyon bitene kadar veri iletimi devam eder.
Seri Haberleşmede Veri Aktarım Yönü
Veri iletiminde en önemli parametrelerden biri de veri iletim yönü ve öncelik sırasıdır. Veri önceliği tanımlanmazsa veri kaybı yaşanabilir. Temelde “Tek Yönlü(Simplex)”, “Çift Yönlü(Full Duplex)” ve “Yarım Çift Yönlü(Half Duplex)” olmak üzere üç haberleşme yönü vardır.
Yazıcı ve PC ilişkisi düşünüldüğünde alıcı olan yazıcının geri besleme sinyali göndermediği durumlarda tek yönlü veri iletimi sağlanır. Eğer alıcı taraf geri besleme sinyali gönderiyorsa çift yönlü veri iletimine ihtiyaç duyulur.
► Tek Yönlü (Simplex);
Tek yönlü iletişimde, yukarıda da anlatıldığı gibi, verici kanalı sadece sinyal gönderirken alıcı kanalı herhangi bir sinyal göndermez. Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzere tek yönlü bir veri akışı mevcuttur. Radyo yayınlarını düşünürsek eğer, istasyon yayın programını radyo alıcılarımıza iletir fakat radyolarımızdan herhangi bir sinyal almaz. Yani tek yönlü bir veri iletimi yapmış olur.
► Yarım Çift Yönlü (Half Duplex);
Yarı çift yönlü iletim şeklinde, tek bir kanal üzerinden iki yönde de tek yönlü haberleşme vardır. Aşağıdaki şekilde de görüldüğü üzere, A istasyonundaki verici B istasyonundaki alıcıya veri gönderirken, ters yönde iletim için bir hat kullanmaktadır. Bu ters yönlü iletimde B istasyonu verici konumunu alırken A istasyonu alıcı konumuna geçer. Bu geri dönüş olayı için bir gecikme meydana gelir ve veri iletiminde azalma meydana gelir.
► Tam Çift Yönlü (Full Duplex)
Şekilde gösterildiği gibi, tam çift yönlü iletimde bir kanal her iki yönde de aynı zamanda haberleşme sağlar.
